Excentrieke mensen met unieke banen vind je over de hele wereld. Jan Blomkvist is ijsmeester van de ijsbaan in Lulea. Ieder winterseizoen is hij, samen met zijn team, verantwoordelijk voor een kilometers lange route op het zee-ijs voor de kust van de Zweedse stad Lulea. Een interview met een unieke en creatieve man, die praktisch omgaat met de natuurlijke elementen in een zoektocht naar zwart ijs.
Duiker
Sinds 1984 werkt Jan voor de gemeente Lulea. ‘Ik ben begonnen als duiker hier bij de gemeente.’ Als duiker leerde Blomkvist duiken onder het ijs. ‘Door mijn expertise als duiker werd ik gevraagd om mee te helpen met het uitzetten van een paardenrenbaan op het ijs.’ Door de ervaring opgedaan als duiker weet Jan precies hoe het zee-ijs zich onder bepaalde situaties gedraagt. In 2003 koos de raad van de gemeente Lulea voor een vaste ijsbaan en werd hij aangesteld als ijsmeester.
Het zwarte ijs
In Lulea begint het opbouwen van de baan op het moment dat het ijs voor de kust een dikte van 10 cm heeft. Dan wordt de baan met meetstokken per voet gemarkeerd. Vanaf 15 cm kan de lichtste machine het ijs op en wordt de uitgezette route sneeuwvrij gemaakt. ‘We hebben drie verschillende ijsmachines’ aldus Blomkvist. De een-, drie- en zestonner die bij respectievelijk 15, 25 en 40 cm ijsdikte worden gebruikt. Op donderdag prepareert Blomkvist met zijn team de gehele baan voor het weekend en dagelijks of bij hevige sneeuwval wordt de baan gecontroleerd.
‘Het mooiste ijs is zwart ijs,’ volgens Jan. Dit is ijs zonder sneeuw, het beste ijs om op de schaatsen, maar ook het meest breekbare ijs, dat gemakkelijk scheurt. Grijs ijs is ijs met meer sneeuw en is iets taaier, vooral bij dagen van dooi geeft dit ijs meer problemen. Jan en zijn team proberen zoveel mogelijk zwart ijs te behouden door de baan continu sneeuwvrij te houden.
Publiek
De ijsbaan van Lulea is vanaf januari tot april open voor het publiek en wordt gebruikt door jong en oud uit de stad en de provincie. Vanuit Stockholm en Gotenburg komen mensen hier schaatsen en onlangs was er nog een echtpaar uit Zwitserland. ‘Zelfs bij -27 graden en windstil wordt hier gewoon geschaatst,’ aldus Jan Blomkvist. Ook is hij zeer enthousiast over de geplande KPN Grandprix in februari. ‘We werken nauw samen met de organisatie en hebben veel zin de wedstrijdrijders en toerrijders te begroeten.’
Gevaar
Gevaarlijke situaties heeft Jan ook mee gemaakt. 8 jaar geleden zakte hij met de machine door het ijs. ‘Het was mijn eigen fout, not a big deal.’ Gevaarlijke situaties ontstaan wanneer het noordelijke en het zuidelijke ijs elkaar ontmoeten aan het eind van de winter. Ook is hij per voet eens door het ijs gezakt, niet omdat het ijs te dun was, maar omdat Jan in een eerder gemaakt wak liep. Zelf doet Blomkvist daar erg nuchter over. ‘Zelfs als ik onder het ijs kom vind ik het niet eng. Ik weet wat ik moet doen en dan is het niet gevaarlijk, alleen koud.’ De baan die wij uitzetten is erg veilig en daar gebeuren nooit ongevallen. ‘Veiligheid staat natuurlijk voorop, we controleren de route dagelijks. Als het ijs sterk genoeg is voor zware machines, dan is het dat ook voor toerschaatsers.’
Sterrenstatus
Blomkvist is inmiddels gewend aan de nodige media aandacht.
‘Dit is al het tweede interview deze week. Gister nog was er een cameraploeg van de Zweedse televisie.’ Antwoordt de goedlachse Jan op de vraag of hij inmiddels al een bekende Zweed is: ‘ik ben geen bekende Zweed maar ik denk dat veel mensen uit de gemeenschap mij wel kennen.’
In de zomer mist Blomkvist het ijs niet. Dan zijn er genoeg andere onderhouds-werkzaamheden en vaart hij langs de stranden van de eilanden rond Lulea voor het nodige onderhoud. Rustig wachten op een nieuwe winter.
Omgaan met de bevroren zee is een manier van leven.
